Άνθρακας ο θησαυρός... κυριολεκτικά!

Παγκόσμιο δεκαετές «κυνήγι» για τον χαμένο υπόγειο άνθρακα της Γης

Το πιο σημαντικό στοιχείο στα βάθη της Γης, τον άνθρακα, βάζουν στο μικροσκόπιό τους επιστήμονες από όλο τον κόσμο, συμμετέχοντας σε ένα φιλόδοξο μακροχρόνιο πρόγραμμα δεκαετούς διάρκειας με στόχο να μελετήσουν τις κινήσεις του, τον ζωτικό ρόλο του στην χημεία, τη φυσική και τη βιολογία του εσωτερικού της Γης.

«Έχουμε ακόμα βασική άγνοια για τον βαθύ άνθρακα στο εσωτερικό του πλανήτη μας», δήλωσε ο γεωλόγος Ρόμπερτ Χέιζεν του πανεπιστημίου Τζορτζ Μέισον και του Εργαστηρίου Γεωφυσικής του Ινστιτούτου Κάρνεγκι των ΗΠΑ.

Το πρόγραμμα με την ονομασία «Παρατηρητήριο Άνθρακα Βάθους» (Deep Carbon Observatory) θα επιχειρήσει για πρώτη φορά, μέσα από επιφανειακές παρατηρήσεις και πειράματα, να καταγράψει τον «κύκλο του βαθύ άνθρακα».

Ενώ οι επιστήμονες έχουν σχετικά αξιόπιστες εκτιμήσεις για την ποσότητα άνθρακα που βρίσκεται συνολικά στην ατμόσφαιρα, τις θάλασσες και τον φλοιό της Γης, έχουν «βαθιά μεσάνυχτα» για τον «χαμένο» άνθρακα στα πιο χαμηλά επίπεδα, στον μανδύα και τον πυρήνα του πλανήτη μας.

Ο άνθρακας αποτελεί τη βάση της ζωής στη Γη, το βασικό συστατικό των ενεργειακών πηγών της ανθρωπότητας καθώς και το «κλειδί» για τη ρύθμιση του κλίματος. Στο πλαίσιο του πλανητικού «κύκλου του άνθρακα», ο άνθρακας κυκλοφορεί συνεχώς μεταξύ της ατμόσφαιρας και των ωκεανών μέσα και έξω από τον φλοιό της Γης.

Όλα τα ζωντανά πλάσματα απορροφούν τον άνθρακα, τον επεξεργάζονται και τον εναποθέτουν ξανά στη φύση. Παρά την τεράστια κλίμακά του όμως, αυτός ο κύκλος πιστεύεται ότι δεν περιλαμβάνει παρά ένα μικρό μόνο ποσοστό του συνολικού άνθρακα, καθώς η πλειονότητα του «χαμένου» άνθρακα βρίσκεται εγκλωβισμένη στα έγκατα του πλανήτη μας.

«Δεν ξέρουμε πόσος άνθρακας υπάρχει εκεί κάτω, πώς κινείται, σε ποιο βαθμό είναι οργανικός, τελικά δεν ξέρουμε πόσο άνθρακα συνολικά διαθέτει η Γη», τόνισε ο Χέϊζεν, που θα είναι επικεφαλής του Παρατηρητηρίου. Είπε ακόμα ότι, στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες έχουν άγνοια και για τα διαμάντια. «Δεν ξέρουμε πώς αναπτύσσονται τα διαμάντια. Υπάρχουν διαμάντια σε μέγεθος πατάτας, αλλά πώς προήλθαν;», αναρωτήθηκε. Τα διαμάντια ανεβαίνουν κοντά στην επιφάνεια της Γης (στον φλοιό της) από ένα βάθος 100 χιλιομέτρων, χωρίς στην πορεία να υποβαθμίζονται σε γραφίτη, άρα η άνοδός τους πρέπει να γίνεται μέσα σε μια ώρα, όπως πιστεύουν οι ορυκτολόγοι. Πώς όμως γίνεται αυτό και πως κινούνται τόσο γρήγορα ανοδικά;

Η έρευνα για τον βαθύ άνθρακα θα έχει επίσης σημασία για την κλιματική αλλαγή, καθώς, για παράδειγμα, μέχρι σήμερα οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πώς συμπεριφέρεται το μεθάνιο (ένα ισχυρό «αέριο του θερμοκηπίου») στα μεγάλα βάθη. «Δεν ξέρουμε πόσο μεθάνιο βρίσκεται στους πυθμένες των ωκεανών, ούτε πώς αυτό μεταβάλλεται», επεσήμανε.